Poznaj ciekawostki związane z regionem, z którego pochodzi strój dolnośląski.
Dolny Śląsk to fascynująca kraina z mnóstwem atrakcji i tajemnic do odkrycia.
Poniżej znajdziesz przykłady wyrażeń gwarowych, krótkie wprowadzenie w świat dolnośląskiej kuchni, poznasz również legendę o Smoku Wrocławskim.
Z odkodowaniem wybranych regionalizmów zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.
Pradawna mowa polskich Dolnoślązaków, przez wieki pozostających poza granicami państwa, zachowała się w bardzo szczątkowej formie. Mimo to w wielu miejscach używa się jeszcze wyrażeń gwarowych.
Do naszych czasów przetrwały - niestety nieliczne - źródła pisane, w których zanotowano zdania w dawnej gwarze dolnośląskiej. Jednym z nich są słowa ludowej piosenki We Wrocławiu na Ryneczku. Tekst został opublikowany w 1864 roku, ale sama pieśń jest znacznie starsza. Co ciekawe, na motywach jej melodii opiera się dzisiejszy hejnał Wrocławia. Piosenka zaczyna się słowami:
We Wrocuawiu na rynecku stojóm wojocy,
Są tam łóni postrojyni wszyscy jednocy.
Są tam łóni rozmajici rycerze i junocy,
Szykujóm sie na wojynka we dnie i w nocy.
Hej cisawy mój kónicek bandzie, bandzie r-zoł,
A tobie moja dziewcyno bandzie, bandzie zol.
We Wrocławiu na ryneczku stoją wojacy,
Są tam oni postrojeni wszyscy jednakowo.
Są tam oni rozmaici rycerze i junacy,
Szykują się na wojenkę w dni i w noce.
Hej cisawy mój koniczek będzie, będzie rżał,
A tobie moja dziewczyno będzie, będzie żal.
Kuchnia Dolnego Śląska łączy dziś kulinarne wpływy polskie, czeskie i niemieckie. Potrawy regionu są różnorodne i pyszne! Znajdziemy tu i pierogi, i faszerowane ryby, a także żurek i bigos z modrej kapusty.
Zdecydowanie pierwsze miejsce wśród wszystkich smacznych dolnośląskich dań zajmują nadal kluski. Wyrabiane z ugotowanych ziemiaków, mają kształt kulek z dziurką. Podaje się do nich zrazy faszerowane cebulką, kiszonym ogórkiem i boczkiem, zawiesisty, gęsty sos i obowiązkowo - przyrządzoną na słodko-kwaśno modrą kapustę z jabłkiem.
Wrocław jest historyczną stolicą Dolnego Śląska. Jest także jednym z najstarszych miast Polski. Jego początki sięgają końca X wieku. W starych murach Wrocławia kryją się niezliczone ilości legend i opowieścl. Poznaj jedną z nich!
Nie tylko Kraków miał swojego smoka. W dawnych czasach w lesie pod Wrocławiem mieszkał smok Strachota, nazwany tak z powodu strachu, jaki wzbudzał wśród ludzi. Smoczysko było ogromne, wzrostem przewyższało najwyższe drzewa, żywiło się bydłem porywanym chłopom z pobliskiej wsi, i strzegło cudownego źródełka, jakie biło w jego lesie. Znalazł się wreszcie śmiałek, który wyruszył na spotkanie Strachoty. Po długiej wędrówce chłopak dotarł do źródełka, ugasił w nim pragnienie... i zyskał nadludzką moc! Smok próbował przegnać intruza, ale w starciu z nim nie miał już żadnych szans. Pokonany, zaszył się głęboko w lesie, z głodu najadł się trujących grzybów - i taki był jego koniec.
Tymczasem chłopak wrócił do wsi. W nagrodę za bohaterski czyn książę śląski Bolesław pasował go na rycerza Konrada Strachotę de Silva (z Lasu) i obdarował uratowaną osadą, która jest dziś dzielnicą Wrocławia, Strachocinem. Las Strachociński, w którym mieszkał smok, też istnieje do tej pory, ale czy można w nim jeszcze odnaleźć zaczarowane źródełko, tego nie wie nikt.
Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju dolnośląskiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.
Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem dolnośląskim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.
Plansze z opisem stroju, ilustrowany leksykon, interaktywne gry i zabawy, pakiet materiałów edukacyjnych do pobrania i wydrukowania. Ucz się i baw razem z nami!
Serwis edukacyjny dla dzieci, rodziców i nauczycieli, popularyzujący wiedzę o polskich strojach narodowych i regionalnych. Bezpłatne materiały, przeznaczone do nauki i zabawy w domu, przedszkolu i szkole.
