Strój kurpiowski. Ciekawostki regionalne

Strój kurpiowski. Ciekawostki regionalne

Poznaj ciekawostki związane z regionem, z którego pochodzi strój kurpiowski.

Kurpie Zielone to fascynująca kraina z mnóstwem atrakcji i tajemnic do odkrycia.

Poniżej znajdziesz przykłady wyrażeń gwarowych, krótkie wprowadzenie w świat kurpiowskiej kuchni, poznasz też legendę o powstaniu bursztynu.

Z odkodowaniem wybranych gwarowych słówek zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.

Gwara regionalna

Gadać po kurpsiowsku

Mowa Kurpów, mieszkańców północno-wschodniego Mazowsza, znacznie różni się od literackiego języka polskiego. Oto kilka przykładów.

Gdzie indziej pada deszcz, a na Kurpiach desc. Tu ksitną ksioty (kwitną kwiaty), cłek się zani (człowiek żeni się), łojce psiastujo dziecioka (rodzice opiekują się dzieckiem), psies warcy (pies warczy), wiewiórka jest zieziórką, wilk zilkiem, a wiśnia to ziśnia.

Gwara kurpiowska to nie tylko odmienna wymowa, ale także mnóstwo słów, których brak w języku polskim, lub które mają inne znaczenie. Dziewcok to dziewczyna, baherek to kubek, a muza nie ma nic wspólnego ani z grecką boginką, ani z muzyką, jest natomiast nazwą pożywnej, choć prostej potrawy.

A teraz spróbuj rozwiązać kurpiowską zagadkę! Chto jest chyzsy: kacok, gulok, królok cy bocianiok? Jeśli nie domyślasz się, co znaczą gwarowe słówka, zajrzyj do słowniczka poniżej.


  • chto - kto
  • chyzsy - szybszy
  • kacok -kaczątko
  • gulok - indyczątko
  • królok - króliczek
  • bocianiok - bocianiątko

Chcesz poznać więcej kurpiowskich słów i wyrażeń? Znajdziesz je na stronie Internetowy słownik kurpiowsko-polski »

Kuchnia regionalna

Rejbaki, sabelwon i fafernuchy

Kuchnia kurpiowska jest prosta i naturalna, ale o wyraźnym smaku. Wiodą w niej prym ziemniaki, kasze i mięso, polane dużą ilością tłuszczu.

Wśród tradycyjnych dań znajdziesz sycące rejbaki (kluski z ziemniaków polane słoninką), pyszny sabelwon (zupa z białej fasoli z dodatkiem śliwek i miodu) i słodkie fafernuchy (złociste pierniki o kształcie rombów, sporządzane z mąki żytniej z dodatkiem miodu, marchwi, pieprzu i tartego pasternaku).


Poznaj przepisy na kurpiowskie smakołyki »

Legendy ludowe

Bursztyn na Kurpiach

Mało kto wie, że na Kurpiach jest wydobywany bursztyn. Znajdowano go na powierzchni ziemi, na łąkach, pastwiskach, w rzekach i stawach, wydobywano przy kopaniu studni oraz podczas robót polowych.

W przeszłości bursztyn służył nie tylko do wyrobu ozdób. Używano go do leczenia wielu chorób, ząbkującym dzieciom podawano do gryzienia, okadzano nim domy, by ustrzec się przed zarazą, płacono nim w sklepach i kościele. Kurpianka musiała mieć przynajmniej trzy sznury bursztynowych naszyjników, by móc dobrze wydać się za mąż.

Stara kurpiowska legenda wyjaśnia, skąd wziął się bursztyn. Kiedy nastał potop, ludzie rozpłakali się rzewnie nad swoim losem. Ich łzy razem z deszczem wsiąkały w ziemię. Po latach wyrosły w tych miejscach gęste bory. Ludzkie łzy zamieniły się w łzy drzew - żywicę, a ta w bursztyn. Dlatego nazywa się go czasem łzami puszczy.


Bursztyniarstwo kurpiowskie - dowiedz się więcej »

Materiały do wydrukowania

Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju kurpiowskiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.


Quiz z gwarą do wydrukowania
Krzyżówka z hasłem do wydrukowania

Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem kurpiowskim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.