Strój podhalański. Ciekawostki regionalne

Strój podhalański. Ciekawostki regionalne

Poznaj ciekawostki związane z regionem, z którego pochodzi strój podhalański.

Podhale to fascynująca kraina z mnóstwem atrakcji i tajemnic do odkrycia.

Poniżej znajdziesz przykłady wyrażeń gwarowych, krótkie wprowadzenie w świat góralskiej kuchni, poznasz też legendę o powstaniu Podhala.

Z odkodowaniem wybranych gwarowych słówek zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.

Gwara regionalna

Ślebodny jak oreł

Jedna z najbardziej znanych i lubianych polskich gwar. Barwna, urzekająca niepowtarzalnym słownictwem, z charakterystycznym akcentem i melodią. Jest swoistym archiwum mowy polskiej, zachowały się w niej bowiem prastare formy językowe. Poznaj wybrane słowa z gwary podhalanskiej.

Śleboda oznacza osobistą wolność i swobodę. Góral nie ulega przymusom i ograniczeniom, jest ślebodny jak oreł (orzeł). Gazda to bogaty gospodarz, baca stoi na czele pasterzy owiec, juhasów, a harnaś przewodzi zbójnikom. Siklawa to wodospad górski, ciupaga jest siekierką na długim drzewcu, a watra to ognisko pasterskie rozpalane w kolibie, czyli szałasie. Bryndza i oscypek to owcze sery, które za dudki (pieniądze) sprzedaje się ceprom, przybyszom spoza gór.

Dobrze tez wiedzieć, że niektóre góralskie słowa, choć brzmią jak ogólnopolskie, znaczą zupełnie co innego. Na przykład nocnik oznacza nocleg, stolica to duży stołek, łupierz to nie choroba skóry (łupież), tylko złodziej, rzeźnia to nie miejsce uboju zwierząt, tylko leśna poręba, a gawiedź to wszy i w ogóle wszelkie robactwo. I syćko jasne, hej!


Chcesz poznać więcej słów i wyrażeń? Znajdziesz je w słowniku gwary góralskiej »

Kuchnia regionalna

Nie tylko kwaśnica

Mieszkańcy Podhala jedli przede wszystkim to, co udało im się wyprodukować we własnych gospodarstwach: ziemniaki, kapustę oraz nabiał. Posiłki były proste, ale treściwe, bo tego wymagał ostry klimat polskich gór.

Tradycyjna kuchnia góralska nie należy do specjalnie wykwintnych, jednak urzeka doskonałym i niepowtarzalnym smakiem. Królową zup okrzyknięto tu kwaśnicę, na króla wybrano oscypka, a wśród licznej ich świty wymienia się pieczone na blasze moskole, drożdżowe bombolki, mączną bryjkę oraz ziemniaczane hałuski.


Rozsmakuj się w podhalańskiej kuchni »

Legendy ludowe

Legenda o Podhalu

Na Podhalu wciąż są opowiadane legendy, bajki i gawędy. Cechuje je szacunek do Boga i praw natury, a także niezwykła barwność przekazu. Wielu górali zna podania, które opowiadano jeszcze w XIX wieku. Oto jedno z nich.

Kiedy Pan Bóg tworzył polskie krainy, jeden z aniołów poprosił, by to on mógł uformować Podhale. Pan Bóg zgodził się, więc anioł zabrał się do pracy. Aby przyszłym mieszkańcom Podhala było bliżej słońca, zbudował wysokie góry. Głazy i kamienie przysypał ziemią. Skończywszy pracę, poleciał po Pana Boga. Tymczasem rozpętała się burza i deszcz spłukał ziemię ze skał, niszcząc dzieło anioła. Zdumiał się Pan Bóg, widząc nagie skaliste szczyty i mchem porosłe hale. Jacy ludzie na tej biednej aniołowej ziemi dadzą sobie radę? I wtedy Pan Bóg stworzył górala: silnego, rosłego, twardego i dumnego, ale o złotym, szlachetnym sercu.


Poznaj inne legendy związane z Podhalem »

Materiały do wydrukowania

Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju podhalańskiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.


Quiz z gwarą do wydrukowania
Krzyżówka z hasłem do wydrukowania

Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem podhalańskim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.