Poznaj ciekawostki związane z regionem, z którego pochodzi strój szamotulski.
Górny Śląsk to fascynująca kraina z mnóstwem atrakcji i tajemnic do odkrycia.
Poniżej znajdziesz przykłady wyrażeń gwarowych, krótkie wprowadzenie w świat śląskiej kuchni, a także opowieść o znanej w całej Polsce pieśni ludowej regionu.
Z odkodowaniem wybranych śląskich słówek zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.
Dziś nikt już nie posługuje się gwarą na co dzień, ale jej elementy wciąż są obecne w potocznej mowie mieszkańców Wielkopolski. Najlepiej znana jest gwara poznańska, z jej oryginalną wymową, swoistą gramatyką i niepowtarzalnym słownictwem.
Wiwat! Nieh żyją Wielkopolanie! Tylko oni palą ćmiki, noszą lumpy, jeżdżą bimbami, oszczędzają bejmy, uwielbiają szneki z glancem i pyry z gzikiem, i co chwila powtarzają słówko tej. Kolejarz jest tu kolejorzem, nauczyciel bakalorzem, fryzjer golarzem, a listonosz listowym. Małe zaś gzuby - i chłopoki, i mele - zajadając się melkami recytują zabawną rymowankę:
W antrejce na ryczce
Stały pyry w tytce.
Przyszła niuda, spucła pyry,
A w wymborku myła giry.
W odkodowaniu tekstu gwarowego pomoże Ci poniższy słowniczek:
Gwarowa rymowanka w języku ogólnopolskim brzmi tak:
W przedpokoju na stołku
Stały ziemniaki w papierowej torbie.
Przyszła świnia, zjadła ziemniaki,
A w wiadrze umyła nogi.
Dziś wielkopolska kuchnia kojarzy się głównie z ziemniakami, zwanymi w regionie pyrami, i może się nam wydawać, że tak było od zawsze. Ziemniaki jednak pojawiły się na wielkopolskich stołach dopiero w XIX wieku.
Początkowo nie doceniano tu ani walorów smakowych, ani odżywczych ziemniaków. Używane były tylko jako pasza dla zwierząt hodowlanych. Minęło wiele lat, zanim gospodynie włączyły ziemniaki do domowych jadłospisów, najpierw jako dodatek do obiadu, a potem wyczarowały z nich pyszne i pożywne potrawy dla całej rodziny: placki, kluski i pyzy.
Urokliwe Szamotuły, położone niedaleko Poznania, są dziś wprawdzie miastem niewielkim, mają jednak wielką historię - od średniowiecza poprzez kolejne wieki, aż do czasów nam współczesnych.
Szamotuły słyną nie tylko z przepięknego stroju ludowego, noszonego niegdyś w tych okolicach, i nie tylko z legendy o nieszczęśliwej księżniczce Halszce, więzionej przez męża, której duch do dziś błąka się nocami po szamotulskim zamku. Podobno to właśnie w Szamotułach powstał najstarszy, do dziś zachowany, pochodzący z XV wieku list miłosny napisany po polsku. Z Szamotuł wywodzi się również wybitny kompozytor epoki renesansu - Wacław, nadworny muzyk króla Zygmunta Augusta.
Posłuchaj utworu Wincentego z Szamotuł: Modlitwa, gdy dziatki spać idą »
Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju szamotulskiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.
Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem szamotulskim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.
Plansze z opisem stroju, ilustrowany leksykon, interaktywne gry i zabawy, pakiet materiałów edukacyjnych do pobrania i wydrukowania. Ucz się i baw razem z nami!
Serwis edukacyjny dla dzieci, rodziców i nauczycieli, popularyzujący wiedzę o polskich strojach narodowych i regionalnych. Bezpłatne materiały, przeznaczone do nauki i zabawy w domu, przedszkolu i szkole.
