Poznaj ciekawostki związane z polską szlachtą i kulturą staropolską.
Polską szlachtę wyróżniał nie tylko oryginalny strój, ale też obyczaje, styl życia i światopogląd.
Poniżej znajdziesz przykłady staropolskich zagadek, krótkie wprowadzenie w świat szlacheckiej kuchni, a także opowieść o polskim tańcu narodowym - polonezie.
Z odkodowaniem wybranych staropolskich słówek zmierzysz się, rozwiązując quiz online. Możesz również skorzystać z jego wersji przygotowanej do wydruku.
Zagadki to świetna zabawa! Bawią, uczą myślenia, doskonalą pamięć. Spróbuj rozwiązać zagadki, nad którymi głowili się Twoi rówieśnicy w minionych wiekach. Odpowiedzi znajdziesz pod zagadkami.
1.
Dwaj synowie i dwaj ojce
Gdy byli na łowach w lesie
Zastrzelili trzy zające.
Teraz każdy po jednym niesie.
Ilu ich było?
2.
Nie odzywam się chcący ani jednym razem,
I głos mój, i milczenie za cudzym rozkazem.
Chceszli jednak głos słyszeć, uderzyć mnie trzeba,
Dopiero się rozwołam aż pod same nieba.
3.
Święty Roch rozsypał groch.
Miesiąc wiedział, nie powiedział.
Słonko wstało, pozbierało.
4.
Pierwsze – czworonożne zwierzę,
Rzadkie dziś, a znane z siły.
Drugie z trzecim ma dziób, pierze,
A więc ptak to dosyć miły.
Chcesz całości dojść z tych znaków?
Szukajże jej w pośród ptaków.
Poprawne odpowiedzi
1. Było ich trzech: dziadek, syn i wnuk
2. Dzown
3. Rosa
4. Turkawka (tur i kawka)
Wydane w Krakowie w 1682 roku dzieło Compendium Ferculorum albo Zebranie Potraw uważane jest za pierwszą polską książkę kucharską.
Napisał ją Stanisław Czerniecki, sekretarz królewski, podstoli żytomierski, kuchmistrz na dworze wojewody krakowskiego. To książka niezwykła. Oprócz ponad trzystu własnych przepisów na potrawy mięsne, rybne i mączne, autor umieścił w niej sekrety sztuki kulinarnej, radząc cytelnikom, jak pobudzać smak i wyobraźnię, jak zaskakiwać biesiadników, jak czarować ich wyglądem i sposobem podawania potraw.
Tylko pieprzno i szafranno. Przyprawy w kuchni staropolskiej »
Polonez to pełen godności taniec korowodowy. W zależności od regionu Polski nazywano go chodzonym, okrągłym, pieszym albo polskim. Nazwa polonez pojawiła się dopiero w XVIII wieku, zapożyczona z języka francuskiego.
W swej najstarszej formie zachował się w melodiach z XVII i XVIII wieku, znanych dziś jako kolędy (np. W żłobie leży, Dzisiaj w Betlejem, Bóg się rodzi). Już w XVII wieku stał się tańcem narodowym. Na dworach polskich królów był ważną częścią ceremoniału, uroczystą paradą szlachty przed władcą. Zyskał też ogromne uznanie za granicą; do dziś uświetnia prestiżowe bale, np. Bal w Operze Wiedeńskiej. Polonezy komponowali wielcy mistrzowie muzyki, m.in. Bach, Telemann, Mozart, Czajkowski. Twórcą najsłynniejszych pozostaje jednak nasz Fryderyk Chopin.
Quiz gwarowy, a także uzupełniającą go krzyżówkę z hasłem (żeby ją rozwiązać, trzeba znać nazwy elementów stroju szlacheckiego - podpowiedzi znajdziesz w działach Opis oraz Leksykon) możesz pobrać na swój komputer i wydrukować. Kliknij wybrany szablon prawym przyciskiem myszy, następnie wybierz opcję Zapisz grafikę jako.
Więcej materiałów do nauki i zabawy ze strojem szlacheckim, ich szczegółowe opisy i propozycje wykorzystania znajdziesz w dziale Wydruki.
Plansze z opisem stroju, ilustrowany leksykon, interaktywne gry i zabawy, pakiet materiałów edukacyjnych do pobrania i wydrukowania. Ucz się i baw razem z nami!
Serwis edukacyjny dla dzieci, rodziców i nauczycieli, popularyzujący wiedzę o polskich strojach narodowych i regionalnych. Bezpłatne materiały, przeznaczone do nauki i zabawy w domu, przedszkolu i szkole.
